Dość często ostatnimi czasy dochodzą do nas informacje o rotawirusach oraz grypie żołądkowej. Rotawirusy, które są jednymi z wielu czynników wysoce zakaźnych niemowląt i starszych dzieci, jak również u dorosłych, sprawiają bardzo gwałtownie przebiegające objawy chorobowe ze strony przewodu pokarmowego. Nieodpowiednie postępowanie z chorym, jak również nie zgłoszenie się do lekarza skutkować może nawet epidemią. Dzieci przebywające w żłobkach, przedszkolach, szkołach narażone są na szczególnie szybkie zarażenie się od innych, którzy są lub niedawno byli chorzy. Rotawirusy powodują zapalenie żołądka i jelit u dzieci oraz u dorosłych. Mylenie pojęć i bagatelizowanie objawów skutkuje przekazywaniem rotawirusów innym – ludziom zdrowym. Niekiedy objawy zakażenia rotawirusami określane są jako zatrucie pokarmowe, błąd dietetyczny. W tym artykule przedstawiono metody postępowania w przypadku zakażenia rotawirusem. Co ta są rotawirusy? Rotawirusy to wydzielona grupa wirusów, które są najczęstszą przyczyną biegunek u niemowląt i dzieci. Rotawirusy, jako przyczynę choroby występującej u ludzi, zidentyfikowała w 1973 r. Ruth Bishop w Australii podczas badań kału dzieci chorych na biegunkę. Okazuje się, że prawie każde 5 letnie dziecko odchorowało biegunkę rotawirusową. Występuje 5 głównych grup rotawirusa: A, B, C, D oraz E, z czego trzy (A,B i C) są zaraźliwe dla ludzi. Najbardziej pospolity jest wirus z grupy A, ponieważ jest przyczyną około 90 proc. wszystkich zakażeń rotawirusowych wśród ludzi. Pozostałe są mniej ważne. Rotawirusy atakują i niszczą komórki wyścielające jelito cienkie. Nie potrafi zniszczyć ich zamrażanie oraz inkubacja przez godzinę w temp. 56 st. C. Rotawirusy posiadają dość niezwykłe właściwości. Mianowicie cechują się dużą stabilnością w środowisku zewnętrznym. Podgrzewanie w ponad 60 st. C niszczy je dopiero po 30 minutach. Na powierzchniach, przedmiotach mogą przeżyć około 60 dni. Niszczą je specyfiki dezynfekcyjne posiadające związki aktywnego chloru. Co prawda chlor ma niezbyt przyjemny zapach, ale warto go używać. Do najpopularniejszych środków należą: Ace, Domestos, Clorox oraz Ajax. Objawy i przebieg grypy żołądkowej Należy pamiętać, że od czasu dostania się rotawirusów do organizmu, do wystąpienia objawów choroby mija najczęściej 24-72 godzin czyli l – 3 dni. Pierwszym objawem są przeważnie wymioty z wcześniejszą biegunką, trwającą od 4 do 8 dni. Nader częstym i niebezpiecznym stanem towarzyszącym infekcji rotawirusowej jest odwodnienie, które należy do głównych przyczyn zaburzeń zdrowotnych spowodowanych rotawirusami. Występują wodniste biegunki z śluzem wskazujące na ostre zapalenie żołądka i jelita cienkiego, jak również wymioty, temperatura do 38 st. C. Wyjątkowo nieprzyjemne są nudności i chlustające wymioty. Niekiedy pierwsze objawy wskazują na zakażenie górnych dróg oddechowych. Występują one u 20 – 40 % chorych zakażonych. Nie należy to jednak do reguły. Dawkę zakaźną stanowi już 10 – 100 wirusów, czyli naprawdę niewielka ilość. Ponieważ osoba z biegunką rotawirusową często wydala dużą ilość wirusów, dawka zakaźna może być w łatwy sposób przenoszona przez ręce, przedmioty, naczynia, klamki, wspólne zamieszkanie i nieprzestrzeganie higieny. Choroba rotawirusowa trwa zwykle 4 – 10 dni, rzadko może przedłużać się do kilku tygodni. Wydalanie wirusów trwa jednak od 8 – 30 dni, niekiedy dłużej, nawet gdy nie ma już objawów chorobowych. Wirus przenosi się drogą pokarmową, wywołuje wymioty i biegunkę u innych, do tej pory zdrowych. Nie stwierdzono trwałego nosicielstwa rotawirusów. Co prawda, organizm ludzki uodparnia się po każdym zakażeniu wywołanym rotawirusami, ale nie jest to stan długotrwały. Z tego powodu można wielokrotnie zachorować w ciągu życia. Najczęściej narażone na infekcje są dzieci do piątego roku życia oraz osoby po 65 roku życia, Z tego właśnie powodu występują masowe zachorowania w żłobkach, przedszkolach, domach seniorów, szpitalach. Zakażenia u niemowląt choć są częste, to niekiedy przebiegają bezobjawowo lub w łagodnej postaci. Człowiek zakażony rotawirusem, już 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby, zaczyna wydzielać i wydalać ze stolcem duże ilości cząstek wirusa. Najwięcej rotawirusów w kale pojawia się 3 dni po wystąpieniu pierwszych objawów. Wtedy chorzy są dla swojego otoczenia bardzo zakaźnymi. Zawsze źródłem zakażenia jest osoba chora lub rekonwalescent. Jak dochodzi do zakażenia rotawirusami? Możliwości zakażenia rotawirusami jest dużo. Zauważono, że do zakażenia dochodzi najczęściej: • Drogą pokarmową przez zjedzenie żywności lub wypicie wody zarażonej rotawirusami, np. spożywanie przez rodzica resztek posiłku po chorym dziecku. Także woda zanieczyszczona rotawirusami może być powodem zachorowań. Źródłem zakażenia mogą być produkty, które nie wymagają obróbki cieplnej, takie jak sałatki, owoce, czy przystawki. • Poprzez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą lub jej wydalinami głównie poprzez zakażony kał, a więc brudne, niemyte i niedezynfekowane ręce, styczność z zakażoną powierzchnią i przedmiotami, np. nocnikiem, bielizną, zabawkami, klamkami, naczyniami itp. • Drogą oddechową poprzez mimowolne wdychanie cząstek wirusa będących w powietrzu powstałych np. z wymiocin osoby chorej, jak również przy spłukiwaniu miski sedesowej przy otwartej klapie deski w formie niewidocznego aerozolu – wirusy jako mikrocząsteczki rozpylane są w promieniu aż do 3 metrów. A więc nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny i nie izolowanie chorego. Leczenie i zapobieganie zakażenia rotawirusami Brak specjalnego leczenia infekcji rotawirusowych. W łagodnym przebiegu najistotniejsze jest doustne uzupełnianie płynów. Małe dzieci oraz osoby z upośledzoną odpornością są hospitalizowane, gdzie przyjmują dożylnie płyny i elektrolity czyli kroplówki. Najważniejszym sposobem przeciwdziałania zakażeniom spowodowanym przez rotawirusy jest przestrzeganie higieny tzn. częste dokładne mycie rąk, odkażanie muszli sedesu i nocników preparatami mającymi w składzie podchloryn sodu, używanie pieluszek jednorazowych i stosowne postępowanie ze zużytymi, aby nie zainfekować siebie i innych oraz wystrzeganie się osób z niedyspozycjami żołądkowo – jelitowymi. Szczepionki przeciwrotawirusowe W 2006 r. wprowadzono 2 szczepionki przeciwko rotawtrusom: Rotarix i Rotateq. Stosuje się je doustnie pomiędzy 6 a 24 tygodniem życia dziecka. Są to szczepionki bezpieczne i zalecane dla maluchów. Nie szczepi się dzieci starszych mających ponad 6 miesięcy. Dobre rady l. Nawadniaj organizm czyli zapobiegaj odwodnieniu. W razie wystąpienia wymiotów powinniśmy podawać małe ilości płynu co kilka minut. Podawany płyn powinien być chłodny. Może to być niegazowana woda, herbata, napar z rumianku lub koperku, a najlepiej płyn elektrolitowy np. Gastrolit, Orsalit. Dzieci karmione piersią mogą pić mleko matki. Zbyt duże ilości płynów oraz napojów ciepłych prowokują wymioty. Dziecko może wymiotować nawet do 10 razy na dobę, także w nocy. Aby uniknąć zachłyśnięciu się dziecka, należy ułożyć je na boku, nigdy na plecach. 2. Przestrzegaj maksymalnej higieny. Bardzo ważne jest mycie rąk przez co najmniej pół minuty. Należy być ostrożnym przy zmianie u dziecka pieluch, wyparzać zabawki, smoczki i butelki, wyparzać i odkażać nocnik, ubikację, wannę. 3. Oddzielaj zdrowych od chorego. Nie jest to łatwe, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że inne dzieci się zarażą. Warto je odizolować, na jakiś czas wysłać np. do dziadków, ciotki itp. Dzieci z objawami chorobowymi muszą pozostawać w domu, aby nie narażać inne dzieci w żłobku, przedszkolu czy szkole na zakażenie rotawirusowe. 4. Stosuj się do zaleceń lekarskich. W celu właściwego rozpoznania i zastosowania odpowiedniego leczenia trzeba zgłosić się do lekarza rodzinnego. Aby zdiagnozować i potwierdzić zakażenie rotawirusowe przeprowadza się badanie kału. Jest to badanie testem immunoenzymatycznym. Wynik mamy tego samego dnia. 5. Zastosuj dietę lekkostrawną. Głodówka i przyjmowanie tylko płynów nawadniających może potrwać 1- 2 dni, po czym przechodzi się na dietę lekkostrawną przez 2 – 3 tygodnie. W tym okresie powinno się unikać produktów ciężkostrawnych, głównie smażonych i duszonych, wzdymających jak kapusta czy fasola, sosów i produktów wędzonych. Niedopuszczalne są wszelkie konserwy, zupy i przyprawy w proszku. Dobrze natomiast jeść jogurty, marchew, buraki, cukinię, dynię i ziemniaki, ryż z marchewką, kisiel, krupnik, kaszę jęczmienną i ryż. Można jeść fasolkę szparagową, gotowane mięsa i ryby. Z owoców – jabłka i banany, stopniowo sięgamy po cytrusy i owoce suszone, suchary, suchy chleb, chrupki kukurydziane, paluszki. Nie wolno jeść słodyczy. 6. Zastosuj sprawdzone metody i środki: • Odwar z suszonych owoców borówki. Jedną łyżkę suszonych owoców zalać jedną szklanką wody, doprowadzić do zagotowania i gotować na wolnym ogniu 5 min. Przecedzić i po ostygnięciu pić 2 – 3 razy dziennie, po 1/2 szklanki, po jedzeniu, w przypadku biegunki. • Marchwianka. ½ kg marchwi gotujemy w litrze wody, miksujemy i dodajemy do wody, można dodać nieco soli do smaku. Uzupełnia ona potas w organizmie. • Napoje. Trzeba unikać słodkich napojów i soków. Cukier wzmaga fermentację w jelitach i może być przyczyną dolegliwości, stąd czasowo nie należy spożywać i wyeliminować gazowane napoje. • Mleko. Bardzo często występuje nietolerancja laktozy. Z tego względu czasowo trzeba wyeliminować z diety mleko. Dziecku nie podajemy mleka przez dwa tygodnie. Można za to stosować mleko zastępcze. • Kleik ryżowy. Przyjmowanie kleiku lub ryżu ma na celu przywrócenie prawidłowej pracy jelit, gdyż ryż ma właściwości zapierające. Do rozrobionego z wodą kleiku ryżowego dodajemy zmiażdżonego banana lub ugotowaną marchew. Działają one zapierająco i uzupełniają potas. 7. Stosuj probiotyki i leki naturalne. Warto używać probiotyki, które uzupełniają prawidłową florę bakteryjną jelit, np.: Lakcid, Lacidofil, Acidolac. Wskazane jest odbudowywanie naturalnej flory jelitowej poprzez jedzenie naturalnych jogurtów bezcukrowych. Chronią one układ pokarmowy i zapobiegają biegunce. W jogurcie znajdują się probiotyki, bakterie stymulujące komórki odpornościowe w przewodzie pokarmowym. Normalne, pożyteczne dla człowieka bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym pomagają w walce ze szkodliwymi bakteriami i wirusami oraz oczyszczają organizm z substancji toksycznych. Poza pożytecznym działaniem na przewód pokarmowy, probiotyki mogą także stymulować produkcję komórek odpornościowych w całym organizmie. Dieta antybiegunkowa Musimy wiedzieć, co można jeść, a co jest zabronione w biegunce rotawirusowej. Ważna jest też technika przyrządzania potraw, ilość i jakość spożywanych pokarmów. Niedopuszczalne jest smażenie, pieczenie, wolno jeść produkty gotowane. Dozwolone produkty to: • warzywa: marchew, dynia, gotowane lub pieczone ziemniaki • owoce: czarne jagody, czarna porzeczka, aronia; morele, gotowane lub pieczone banany • zboża: ryż, kleik ryżowy, kasza jęczmienna, kasza manna • sucharki, maca, czerstwy pszenny chleb • płyny: woda mineralna niegazowana, mocna herbata, napary z ziół, napary z liści jeżyny i liści poziomki. Zakazane produkty to: • pieczywo pełnoziarniste, grahama, o kasza gryczana, płatki owsiane • warzywa: brokuły, buraki, kalafior, brukselka, nasiona roślin strączkowych • surowe owoce, np. jabłka, grejpfruty, śliwy • tłuste produkty: mięsa, wędliny, sosy • ostre przyprawy • zupy ze śmietaną • cukier pod każdą postacią • sztuczne słodziki oraz napoje i wyroby na ich bazie • płyny: gorące napoje, alkohole, soki, napoje lub kompoty z jabłek i ze śliwek, soki warzywne, mleko, wszystkie napoje gazowane. Pomocne zioła Zadowalające wyniki daje w przypadku biegunek, w tym rotawirusowych, stosowanie ziół w formie mieszanek. Zioła w takim przypadku hamują pracę jelit, fermentację w nich, jak również uzupełniają wydalone z kałem i wymiotami wartościowe sole mineralne i witaminy. Mieszanka ziołowa przeciw biegunce wg Siostry Benedykty: 1. Korzeń pięciornika – 50 g 2. Kora dębu – 30 g 3. Liść i owoc czarnej jagody – 20 g 4. Kwiat rumianku – 10 g Zioła dokładnie mieszamy. 3 – 4 łyżki mieszanki zalewamy 1 litrem zimnej wody i pozostawiamy na 4 – 5 godzin. Po tym czasie gotujemy 5 – 10 min., przecedzamy. Pijemy 3 razy dziennie przed jedzeniem po ½ szklanki. Zioła zwiększające odporność Według najnowszych badań naukowych zaleca się nagietek, wraz z innymi ziołami, do używania w ogólnym ubytku sił i odporności przy infekcjach bakteryjnych i wirusowych. Trzeba odpowiednio zmieszać po 50 g kwiatów nagietka i korzeni mniszka oraz po 25 g ziela jemioły, ziela drapacza, ziela skrzypu, ziela pięciornika gęsiego, kwiatów jasnoty białej i korzeni pokrzywy. Zalać pół łyżki ziół w termosie dwoma szklankami wrzącej wody. Zamknąć i odstawić na l godz. Pić 3 razy dziennie po pół szklanki między posiłkami jako środek wzmacniający, zwiększający odporność organizmu i regulujący czynność narządów wewnętrznych. Receptury wg prof. A. Ożarowskiego Odwar antybiegunkowy – Jedną łyżkę liści babki zalać szklanki wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia. Gotować łagodnie pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 – 15 minut, następnie przecedzić. Pić 2 – 3 razy dziennie po pół szklanki w nieżycie jelit i biegunce. Zioła przeciwbiegunkowe – Zmieszać po 15 g liści babki, kwiatów rumianku, kory dębowej, owoców borówki czarnej i ziela rdestu ptasiego oraz po 10 g kłącza pięciornika i porostu islandzkiego. Zalać jedną łyżkę ziół jedną szklanką wody ciepłej. Ogrzewać do wrzenia i gotować łagodnie pod przykryciem 3 – 5 min. Odstawić na 15 min. i przecedzić. Pić 2 – 3 razy dziennie przed jedzeniem l szklankę o jako środek przeciwzapalny, przeciwbólowy, osłaniający oraz przeciwbiegunkowy. Odwar jarzębinowy – Jedną łyżkę rozdrobnionych owoców jarzębiny zalać szklanki wody letniej. Ogrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5 min. Odstawić na 15 minut i przecedzić. Pić 2 – 3 razy dziennie 1/3 – 1/2 szklanki jako lek przeciwbiegunkowy i moczopędny. W biegunce można także spożywać konfitury lub dżem jarzębinowy, przygotowany w taki sam sposób jak z czarnej porzeczki. Im krócej będą ogrzewane, tym więcej zostanie im witamin. Dawki: po l łyżeczce lub l łyżce 2 – 3 razy dziennie. Zioła hamujące biegunkę – Zmieszać 40 g liści jeżyny i po 20 g owoców borówki czernicy i kłączy pięciornika. Zalać l – 2 łyżki ziół l – szklanki wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 35 min. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić l – 3 razy dziennie po 1/2 – l szklance w zależności od stopnia nasilenia biegunki i wieku chorego. Zalecane dla dorosłych i dzieci. Zioła wzmacniające – Zmieszać po 30 g liści jeżyny i ziela krwawnika oraz po 20 g kwiatów lipy i ziela pięciornika gęsiego. Zalać jedną łyżkę ziół jedną szklanką wody ciepłej. Ogrzewać powoli pod przykryciem do wrzenia i gotować 3 – 4 minuty. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Można osłodzić miodem i podawać dzieciom po 2 łyżki 2 -3 razy dziennie, małym dzieciom połowę dawki. Działa jako środek wspomagający, zwiększający odporność organizmu. Źródło: Poradnik uzdrawiacza – Paweł Glugla – Jedną łyżkę liści babki zalać szklanki wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia. Gotować łagodnie pod przykryciem 5 min. Odstawić na 10 – 15 minut, następnie przecedzić. Pić 2 – 3 razy dziennie po pół szklanki w nieżycie jelit i biegunce. Ten artykuł znaleziono w wyszukiwarce Google poprzez poniższe frazy kluczowe:owoce przy jelitowceczy przejście grypy uodparnia?banany przy grypie żołądkowejmiod po wymiotachpicie kompotu przy grypie żołądkowejczy mozna kasze manne w jelitowcebanan na wymiotyczy jelitowka uodparniabanan przy wymiotachczy można pić mleko przy jelitówce